Klasyfikacja XYZ polega na segmentacji produktów w oparciu o regularność i przewidywalność ich popytu. Produkty kategorii „X” charakteryzują się najbardziej stabilnym popytem, co pozwala na precyzyjne prognozowanie ich zapotrzebowania. Kategoria „Y” obejmuje produkty o umiarkowanie zmiennym popycie, często sezonowym lub podatnym na pewne trendy rynkowe. Natomiast kategoria „Z” zawiera produkty o najbardziej nieregularnym popycie, co czyni ich prognozowanie najtrudniejszym. W praktyce biznesowej, ta klasyfikacja pomaga w efektywnym zarządzaniu zapasami i minimalizowaniu kosztów związanych z nadmiarem lub niedoborem produktów.
Skuteczność Analizy XYZ zależy od precyzji danych wejściowych i umiejętności ich interpretacji. Dzięki tej analizie firmy mogą lepiej przewidywać zapotrzebowanie na produkty, minimalizować ryzyko związane z nadmiarem lub brakiem towarów na magazynie oraz optymalizować koszty związane z magazynowaniem. Jest szczególnie ważna w branżach o dużym zróżnicowaniu asortymentu i nieregularnym popycie, takich jak moda czy elektronika. Analiza XYZ umożliwia także lepsze dostosowanie strategii zakupowych i logistycznych do specyfiki poszczególnych grup produktów.
Obliczanie metodą XYZ zaczyna się od zebrania danych historycznych o popycie na poszczególne produkty. Następnie analizuje się wzorce sprzedaży, by sklasyfikować produkty do odpowiednich kategorii. Dla kategorii „X” szuka się produktów o najbardziej stabilnym i przewidywalnym popycie. W kategorii „Y” mieszczą się produkty o umiarkowanej zmienności, a „Z” obejmuje te o najbardziej nieregularnym popycie. Do analizy często wykorzystuje się metody statystyczne, takie jak odchylenie standardowe lub współczynnik zmienności, aby kwantyfikować regularność popytu na poszczególne produkty.